Çocukken sokakta oyun oynarken zamanın nasıl geçtiğini anlamazdık. Sabahtan akşama kadar dışarıda olsak bile doyamaz, hep biraz daha oynamak isterdik. Saatlerce süren bu oyun anlarında farkında olmadan akış (flow) haline geçerdik. Bizi dışarıdan uyaran bir şey olmadıkça da bu halden kolay kolay çıkamazdık.

Akış Nedir?

Macar asıllı Amerikalı psikolog Mihaly Csikszentmihalyi, hayatını önemli bir sorunun yanıtını bulmaya adamıştı:

“Eski çağlardaki insanlara göre çok daha iyi şartlarda yaşıyoruz ama neden daha mutlu değiliz? İnsanı gerçekten ne mutlu eder?”

Csikszentmihalyi, akışı tam odaklanma ve haz alma hali olarak tanımlar. Yaptığı araştırmalarda, insanların ister özel ister iş yaşamında olsun; yetenekleriyle başa çıkabildikleri anlamlı zorluklarla karşılaştıklarında mutluluğu daha yoğun yaşadıklarını ortaya koymuştur.

İş Hayatında Akış

Çalışma hayatında beklediğimiz başarı, yeteneklerimizle uyumlu bir işte çalıştığımızda daha anlamlı hale gelir. Yeteneklerimizin çok altında bir görevde çalışmakla, bizi zorlayan ama potansiyelimizi ortaya koymamıza imkân veren bir işi yapmak arasında büyük bir tatmin farkı vardır.

Csikszentmihalyi, Akış adlı kitabında; sporcular, sanatçılar, rutin işlerde çalışanlar ve iş insanlarıyla yaptığı görüşmelerde bu özel anların izini sürer. Araştırmalarında, insanların zaman kavramını yitirdiği, tam anlamıyla odaklandığı ve zorlandığını hissetmeden yaptığı işlerin sonunda gelişim yaşadığını gözlemlemiştir.

Akışta Olma Halinin Özellikleri

• Kişi, o anda yoğun bir konsantrasyon içindedir.
• Davranışlarıyla farkındalığı birleşmiştir.
• Yaptığı işe dair içsel bir kontrol hissi taşır.
• Zaman algısında değişiklikler fark eder.
• Başarmak için gereken potansiyele sahip olduğunu hisseder.

Yetenek ve Zorluk Arasındaki Denge

Bir iş çok kolay ya da çok zor olduğunda, akışa girmek zorlaşır. Akışta kalmak, yetkinlik ile zorluk arasında hassas bir denge gerektirir. Bu dengeyi kurmak hem zihinsel hem de fiziksel olarak geçişken bir durumda olmayı gerektirir.

Çok hızlı ilerlersek ve zorluk düzeyi düşük kalırsa sıkılırız. Aynı şekilde, başlangıçta başarı sağlayamazsak, bu da motivasyonumuzu düşürür. Ancak ilk birkaç denemede başarı sağlayıp yeni seviyelere geçtikçe, bir sonraki adımı merak etmeye ve eğlenmeye devam ederiz. Bu süreçte akışta kalırız.

İş Yerinde Akış Mümkün mü?

Akış anları, bir işle meşgulken hem odaklanabildiğimiz hem de bundan keyif aldığımız, zamanın nasıl geçtiğini anlamadığımız anlardır.

Çalışma hayatında mutluluğun adresi, yeteneklerimizle uyumlu roller ve bu akışı destekleyen insan kaynakları yönetimi sistemleridir.

Gelişim odaklı kariyer sistemleri ve bu anlayışı destekleyen şirket kültürleri, çalışanların iş hayatında akışta kalmasını sağlayabilir.

Dr. Abdurrahman Baş, “Çalışan Deneyimi ve Yeni İnsan Kaynakları Yönetimi” kitabından derlenmiştir.